حداکثر کیفیت و کمیت محصول با کود‌ فروت ست (Fruit set)

رشد مطلوب گیاه و حصول حداکثر کیفیت و کمیت محصول مستلزم وجود مقدار کافی و متعادلی از عناصر پرمصرف و کم مصرف در خاک است. در صورتیکه کمبود عنصر یا عناصر غذائی جود داشته باشد، می بایستی بصورت کود در اختیار گیاه قرار گیرد. یک نمونه از این کودها فروت ست می باشد که در ادامه بیشتر با آن آشنا می شویم.

فروت ست  (Fruit set) عبارتی بر گرفته از دو ترکیب  fruit و set  می باشد که به تنظیم میوه معروف است. تنظیم میوه در حقیقت تغییرات رخ داده در نهنج گل به منظور تشکیل میوه اولیه می باشد و در حالت کلی فروت ست به مرحله آغازین ساخت میوه درخت اطلاق می گردد. در این زمان تقسیم سلولی (ظرفیت سازی برای رشد) بیشتر از بزرگ شدن سلولی اتفاق می‌افتد این همان زمانی است که میوه برای سال آینده نیاز به عناصر خاصی دارد.

مهمترین ریزمغذی های موجود در کود فروت ست برای تغذیه و تحریک رشد درختان شامل ازت ، فسفر ، روی، بور و اسیدهای آمینه هستند که ممکن است در مارک های مختلف این ترکیب کمی متغیر باشد. مثلا در برخی مارک ها کلسیم،منیزیم، منگنز، آهن، پتاسیم و کلسیم نیز وجود دارد.

در رابطه با ریزمغذی های فوق بهتر است بدانید که عنصر بور کیفیت  لقاح گل ها را افزایش داده و علاوه بر افزایش میوه دهی از به وجود آمدن میوه های ناقص نیز جلوگیری می کند.

نیتروژن یک عنصر مهم برای افزایش فتوسنتر و ترکیبات آلی مانند اسیدهای آمینه در گیاهان است. روی نیز با تولید کلروفیل و افزایش فعالیت های آنزیمی به فتوسنتز و در نتیجه به شکفته شدن جوانه‌های رویشی و زایشی کمک می کند که تاثیر قابل توجهی بر بازدهی درختان دارند.

بهترین زمان مصرف این کود اواخر فصل سرما و اوایل بهار است که به دلیل گرم شدن هوا درختان کم کم از خواب زمستانی خارج می شوند. به عبارت دیگر زمانی که جوانه های درخت شروع به متورم شدن می کنند بهترین زمان برای استفاده از کود فروت ست است که جذب کود در بالاترین میزان است. همچنین می توان این کود را پس از برداشت میوه و قبل از ریختن برگ های درخت مورد استفاده قرار داد. این مسئله باعث از بین رفتن مسئله سال آوری در درختان می شود. در بهترین حالت در طول فصل رشد می توان ۳ نوبت از این کود استفاده کرد. نوبت اول بلافاصله پس از برداشت میوه های درختان ، نوبت دوم اوایل بهار، زمان تورم جوانه‌ ها و باز شدن اولین برگ‌ و نوبت سوم بعد از تشکیل میوه‌ ها است.

در این حالت به‌جای استفاده از کود فروت ست، چند عنصر غذایی بصورت انتخابی و جداگانه در قالب یک برنامه کودی در باغات میوه جهت تقویت جوانه‌ها استفاده می‌شود. در واقع در این برنامه چند کود به عنوان مثال کود ازت، کود پتاسیم، کود روی و … جداگانه تهیه شده و مصرف می‌شوند.

حال که با دو مدل کوددهی آشنا شدید، سوالی به این شکل مطرح می‌شود. از کودهای مخصوص فروت ست در بازار استفاده کنیم یا عناصر غذایی را در قالب برنامه کودی بصورت مجزا و انتخابی در چند مرحله روی درختان محلول‌پاشی کنیم؟ جواب این سوال بسته به شرایط متفاوت است و هرکدام در جایگاه خود می‌تواند گزینه مناسبی برای کشاورز باشد. اما در ادامه به مزایا و معایبی که در مورد کودهای فروت ست و همچنین برنامه کودی فروت ست می‌پردازیم، می‌تواند شما کشاورز عزیز را در انتخاب روش مناسب راهنمایی کند.

محلول پاشی فروت ست پس از برداشت میوه درختان سبب می شود عناصر ازت، بور، روی، ریز مغذی ها و آمینو اسید ها از برگ هایی که در حال ریزش هستند خارج شده و به سلول های ریشه و پوست درخت انتقال یابد و در این اندام ها ذخیره شود. مزیت این ذخیره به این است که وقتی گیاه وارد مرحله گلدهی می شود، عناصر از ریشه و بخش های ذخیره شده خارج شده و در اختیار جوانه های گل و برگ قرار می گیرد. دو هفته پس از شروع گلدهی نیز انتقال عناصر نیتروژن، روی و بور فوق العاده صعودی می گردد.

فروت ست هم چنین راندمان مصرف کودها را بالا برده و از هدر رفت و استفاده بی رویه آن جلوگیری می نماید. از طرفی با ماندن پول صرف شده برای خرید کودهای شیمیایی در جیب کشاورز، به همراه بهبود عملکرد درختان و تولید میوه های فراوان و با کیفیت، کشاورز به حداکثر در آمد سالیانه خواهد رسید.

سال آوری یعنی درخت در یک سال محصول بیشتری تولید می کند اما در سال بعدی توان تولید محصول همانند پارسال را ندارد. در سالی که درخت پربار می باشد، در حقیقت تعداد جوانه های زایشی آن بیشتر بوده و در نتیجه گل بیشتری تولید می کند اما در سالی که بار کمی می دهد، جوانه های زایشی کم تعداد بوده اند.

کود فروت ست به طور موثر از سال آوری درختان باغ از طریق بار آوری یکسان جلوگیری می نماید. بدین منظور بایستی درخت توان تولید و حفظ جوانه های زایشی بیشتری را داشته باشد که این امر در گرو تغذیه کافی درخت خواهد بود در این صورت ماده غذایی علاوه بر تولید محصول پر بار در سال جاری، مقدار اضافی آن را نیز برای جوانه های سال بعد ذخیره نماید. در اثر تحقق این امر از سال آوری درختان جلوگیری به عمل می آید.

کارایی جذب کودهای فروت ست پایین است: این کودها چندین عنصر را به صورت یکجا در خود جای داده‌اند. زمانی که کود فروت ست به صورت یکجا و در یک مرحله مصرف می‌شود، برگ‌ها فرصت کافی برای جذب چند عنصر غذایی به صورت همزمان را ندارند و این موضوع باعث کاهش کارایی جذب کود توسط برگ‌ها می‌شود.

حاوی تمام عناصر مورد نیاز برای تقویت جوانه‌های بارده و تشکیل میوه با کیفیت نیستند: اگر برچسب کودهای فروت ست را مطالعه کنید اکثر این کودها حاوی عناصر روی، بور و ازت هستند، اما امروزه مشخص شده عناصر دیگری مانند فسفر و پتاسیم نیز در یک فروت ست موفق دخیل هستند. بنابراین احتمال می‌رود، این کودها نتوانند تمام نیاز گیاه به عناصر غذایی را تامین کنند.

در بعضی از شرایط تمام عناصر غذایی موجود در کود فروت ست مورد نیاز درخت نیست: در شرایطی لازم است که بعضی از عناصر موجود در این کودها حذف شوند، به عنوان مثال در بعضی از درختان ممکن است شاهد مسمومیت ناشی از بور باشیم و در صورت مصرف کودهای فروت ست که حاوی بور هستند، احتمال آسیب به درخت تشدید می‌شود. از طرفی نمی‌توان عنصر بور را از داخل کود حذف کرد.

در برنامه کودی فروت ست عناصر غذایی بصورت انتخابی در اختیار گیاه قرار می‌گیرند و در شرایط خاص امکان حذف، کم یا زیاد کردن مقدار یک عنصر غذایی وجود دارد. به عنوان مثال در شرایط مسمومیت بور، می‌توان این عنصر را از برنامه کودی حذف کرد. زمانی که از برنامه کودی فروت ست استفاده می‌کنید و عناصر را بصورت جداگانه روی برگ‌ها محلول‌پاشی می‌کنید، برگ‌های درخت فرصت کافی برای جذب کود را دارد و با این روش راندمان جذب عناصر غذایی  و تاثیرگذاری آنها بالا می‌رود. تاثیرگذاری اجرای این برنامه در تقویت جوانه‌های گل نسبت به مصرف تکی کود فروت ست به مراتب بالاتر است.

در مساحت کم توجیه اقتصادی ندارد: اجرای برنامه کودی فروت‌ست شاید باتوجه به هزینه نسبتا بالای آن در مساحت‌های کم توجیه اقتصادی نداشته باشد، اما باید به این نکته توجه کنید که افزایش عملکرد در نتیجه این برنامه کودی به صورت قابل توجهی قابلیت جبران هزینه‌ها را دارد.

نیاز به دانش و تخصص: انتخاب نوع عناصر، مقدار و روش مصرف آنها در برنامه کودی فروت ست نیاز به تخصص و دانش کافی دارد و برای اجرای آن باید با کارشناسان این حوزه مشورت کرد.

نوع گیاه	زمان مصرف	میزان مصرف
محصولات باغی (بادام، پسته، گردو، سیب، خرمالو، زردآلو، گیلاس، انار، مرکبات و …)	دو هفته پس از برداشت محصول	محلول 1.5-2 در هزار
	تکرار در زمان برداشت جوانه ها	محلول 2-2.5 در هزار
انگور	پس از هرس	محلول 2 در هزار
زیتون	دو هفته پس از برداشت محصول	محلول 3 در هزار
	تکرار در زمان برداشت جوانه ها

• قبل از استفاده، بطری محصول را به خوبی تکان دهید.
• به زمان مصرف کود دقت نمایید. بهترین زمان محلول پاشی در ساعات اولیه صبح و یا بعد از ظهر نزدیک به غروب است.
• به‌منظور مشاهده اثربخشی بیشتر در باغات، بهتر است پس از فصل سرما و هنگام تورم جوانه‌های برگی درختان از کودهای کامل زیستی بارور به‌صورت چالکود استفاده نمایید.
• در انبار خشک و خنک و به دور از تابش مستقیم آفتاب نگهداری شود.
• قبل از اختلاط با سایر سموم و کودها،‌ هر کدام را جداگانه در آب رقیق کرده سپس به مخزن سم‌پاش اضافه نمایید.
• برای درختانی که تازه به مرحله میوه دهی رسیده اند، مقدار کود کمتری استفاده نمایید.