قطره چکان و رفع گرفتگی آن

قطره چکان یا دریپر گسیلنده ای غالباً از جنس پلی اتیلن بوده که آب را به صورت قطره ای در اختیار گیاه قرار می‌دهند. قطره چکان ها دارای مصارف مختلفی در آبیاری گلخانه، باغات میوه، گیاهان زراعی و فضای سبز می‌باشد. برندهای مختلف قطره چکان در بازار موجود هستند از جمله نتافیم، یورودریپ، آنتلکو، میکروفلاپر، رین برد، آکسیوس، آگراس. این قطره چکان ها روی لوله پلی اتیلنی 6 میلی متری به دو صورت دریپر روی خط و دریپر داخل خط نصب می‌شوند. در دریپر روی خط قطره چکان ها روی لوله 16 میلیمتری نصب می‌شوند اما در دریپر داخل خط از قبل این دریپرها در ساختار لوله لحاظ می‌شوند که به آنها لوله قطره چکان دار نیز اطلاق می‌شود. قطره چکان ها دارای دبی های متفاوتی هستند از جمله 2، 4، 6، 8 و … و دارای دو مدل پایه کوتاه و بلند می‌باشند. همچنین از لحاظ مقاومت به فشار نیز قطره چکان ها به دو دسته قطره چکان معمولی (Non Pc) یا تنظیمی و قطره چکان جبران کننده فشار (Pc) یا خود تنظیم تقسیم می‌شوند.

گرفتگی قطره چکان

گاهاً این قطره چکان ها دچارگرفتگی شده و به تبع آن دبی خروجی از آنها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. از طرفی به دلیل آنکه در سیستم آبیاری قطره ای تعداد قابل توجهی قطره چکان با هم به طور همزمان کار می‌کنند، یکنواختی توزیع آب از مهم ترین پارامترهایی است که باید حتماً مورد توجه ویژه قرار بگیرد. عواملی که باعث گرفتگی دریپرها می‌شود به سه دسته فیزیکی (مواد معلق در آب آبیاری)، شیمیایی (رسوبات شیمیایی) و بیولوژیکی (رشد موجودات میکروبی) تقسیم می‌شوند. بنابراین تمام قطره چکان های موجود در سیستم باید طی دوره های منظمی شستشو شوند.

جهت مشاهده انواع مختلف قطره چکان با قیمت های تضمینی اینجا کلیک نمایید.

 

تأثیر کیفیت آب بر گرفتگی قطره چکان ها

آب آبیاری دارای مواد معلق و محلولی می‌باشد که مستقیماً روی کیفیت آن تأثیرگذار است. عموماً تأثیر توأم چند عامل در دراز مدت باعث گرفتگی قطره چکان ها می‌شود. بنابراین باید قبل از طراحی سیستم تحت فشار، از میزان سازگاری کیفیت آب موجود با سیستم آبیاری قطره ای اطمینان حاصل نمود. به این منظور باید نمونه آب را مورد آزمایش قرار داد. جدول زیر با لیست نمودن اصلی ترین عوامل گرفتگی قطره چکان کیفیت آب را درجه بندی نموده است.

 

عدد صفر نشان دهنده درجه کیفیت بالا بوده ولی هرچقدر در سه شاخص به عدد 10 نزدیکتر شویم، شرایط بحرانی تر شده و گرفتگی شدیدتری اتفاق می‌افتد.

برای مشاهده و خرید کود سروند D جهت رفع گرفتگی قطره چکان‌ها اینجا کلیک نمایید.

علل فیزیکی گرفتگی قطره چکان ها

آب های سطحی دارای عوامل مسدود کننده بیشتری نسبت به آب های زیرسطحی می‌باشند. در بعضی از منابع آبی عوامل فیزیکی مانند ذرات شن و ماسه متداول ترین عامل گرفتگی قطره چکان ها می‌باشند. زیرا منافذ خروجی قطره چکان باریک ترین مسیر در کل سیستم تحت فشار بوده و سریعاً مسدود می‌شوند. درنتیجه عملکرد آن کاهش یافته و نیاز آبی گیاه برطرف نمی‌شود. فشار داخل سیستم تأثیر ژگرفی در خارج نمودن این ذرات از داخل قطره چکان دارد به نحوی که در سطوح کمتر از سطح فشار مجاز با کاهش دبی خروجی و تهنشینی مواد جامد و معلق، اثربخشی عملیات شستشو کاهش می‌یابد. علاوه بر ذرات شن و ماسه مواد جامد و پلاستیکی باقی مانده از نصب و تعمیرات سیستم آبیاری نیز می‌توانند عامل ایجاد گرفتگی باشند.

علل شیمیایی گرفتگی قطره چکان ها

واکنش های شیمیایی صورت گرفته در آب می‌تواند موجب گرفتگی قطره چکان ها شود. مثلاً زمانی که کود مایع یا مواد مغذی در سیستم آبیاری قطره ای تزریق می‌شود، فعل و انفعالات شیمیایی افزایش یافته، خصوصیات آب دستخوش تغییر قرار گرفته که منجر به تشکیل رسوبات می‌شود. رسوباتی مانند کلسیم، منیزیم، آهن، سولفات منیزیم، اکسید آهن و … .  در میان سایر عناصر، غلظت کلسیم و منیزیم بیشترین تأثیر را در ایجاد انسداد در قطره چکان ها دارا می‌باشد. با ادامه این روند نیاز به شستشو و حتی گاهاً اسیدشویی قطره چکان ها و حتی خطوط انتقال لازم و ضروری می‌باشد.

علل بیولوژیکی گرفتگی قطره چکان ها

گیاهان و حیوانات آبزی، جلبک ها، لجن های باکتریایی، کودها، سموم، علف­کش ها و سایر ترکیبات آلی از جمله منابع آلاینده بیولوژیکی می‌باشند. جلبک ها باعث ایجاد یک ماتریس ژلاتینی که بستر مناسبی برای رشد باکتری ها می‌باشد، در لوله ها و قطره چکان ها می‌شوند که از بین، باکتری های اکسید کننده سولفید رایج‌تر می‌باشند.

در جدول زیر عوامل گرفتگی و درجه حساسیت سیستم آبیاری قطره ای نسبت به هر شاخص لیست شده است.

 

 

به دلایل ذکر شده در بالا، سیستم آبیاری باید مداوم با یک عامل شیمیایی تمیز شود تا گرفتگی های خطوط و در نهایت قطره چکان ها از بین برود. این گرفتگی ها هرچند جزئی می‌تواند تأثیر مخرب زیادی روی کل سیستم و محصول به جای بگذارد. باید دقت داشت نوع مواد مورد استفاده برای شستشو و رفع گرفتگی ها به نوع گرفتگی ها بستگی دارد.

شستشوی اسیدی

برای رفع گرفتگی های ناشی از تجمع عناصری از جمله کربنات کلسیم، کلسیم، باقی مانده های کود و مواد مغذی در Ph بالا، می توان از اسید هیدروکلریک، اسید سولفوریک، اسید نیتریک و فسفریک استفاده نمود. همچنین می‌توان در بعضی موارد از اکسید آهن نیز بهره برد. با توجه به تجارب قبلی روش اسیدشویی در حذف جلبک ها و مواد آلی موجود در سیستم مؤثر نیست. این روش نیاز به دقت بالا دارد؛ زیرا اسید در تماس با پوست می تواند موجب بروز سوختگی شود.

شستشوی پراکسید

پراکسید هیدروژن اکسید کننده ای قوی با واکنش پذیری بالا بوده که اکسیداسیون مواد آلی را با آزاد کردن اکسیژن انجام می‌دهد. برخلاف روش قبلی با استفاده از پراکسید می‌توان در حذف باکتری ها و لجن های بیولوژیکی بسیار موفق عمل نمود. اما باید توجه داشت که پراکسید هیدروژن در حذف عوامل مسدود کننده معدنی قدرت مانور زیادی  ندارد. کشاورزان محترم لطفاً دقت داشته باشند که به  منظور رفع این نقص از ترکیب پراکسید هیدروژن با سایر محصولات شیمیایی و کودها خودداری کنند؛ زیرا تماس این مواد با هم می‌تواند سبب بروز واکنش حرارتی بالا و انفجار شود.

شستشوی کلر

از کلر می‌­توان برای حذف همزمان مواد آلی و جلبک ها در سیستم آبیاری استفاده نمود. در این مورد نیز باید دقت داشت که به دلیل سمی بودن کلر، پس از ترکیب آن با مواد آلی و گندزا، امکان تولید ترکیبات سرطان زایی از جمله تری‌کلرومتان زیاد بوده و خطر مرگ برای کاربر و حیوانات منطقه را به دنبال دارد. بنابراین در این روش نیز باید محتاطانه عمل نمود.

در نهایت می توان عوامل بروز گرفتگی و روش های رفع این عوارض را در جدول زیر خلاصه نمود.

 

 

جهت مقایسه و خرید انواع قطره چکان های با کیفیت با قیمت های تضمینی اینجا کلیک نمایید.