مزایا و نقش عناصر غذایی در گیاهان

اصطلاحاً به توسعه ممتد و فزاینده یک موجود زنده رشد می‌گویند. گیاه نیز یک موجود زنده می‌باشد و رشد آن با معیارهای مختلفی از جمله مقادیر تغییر در ارتفاع، قطر و تولید ماده خشک ارزیابی و بیان می‌شود. طبیعتاً مهم‌ترین عوامل در رشد بهینه گیاهان، عناصر غذایی و آب می‌باشد. هر کدام از این عناصر نقش مشخصی در توسعه گیاه داشته و کمبود هرکدام نیز عوارض خاص خود را به دنبال دارد که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.

طبقه‌بندی عناصر غذایی

پسایم معتقد است که هر عنصری که در ترکیبات ضروری گیاه وجود داشته باشد، عنصر ضروری است. مثلاً اگر آب (H₂O) برای گیاه لازم و ضروری است؛ پس عناصر تشکیل دهنده آب یعنی هیدروژن (H) و اکسیژن (O) نیز برای گیاه ضروری هستند. همچنین اگر پروتئین برای گیاه ضروری است عناصری مثل کربن (C)، هیدروژن (H)، اکسیژن (O)، فسفر (P) و گوگرد (S) و ازت (N) که تشکیل دهنده پروتئین هستند برای گیاه ضروری می‌باشند. اما به طور کلی یک عنصر با داشتن سه شرط زیر در زمره عناصر ضروری قرار می‌گیرد.

• گیاه نتواند در غیاب آن عنصر چرخه زندگی‌اش را تکمیل کند.
• تأثیر آن خاص بوده و هیچ عنصر دیگری قابلیت جایگزینی به جای آن را نداشته باشد.
• عنصر به طور مستقیم در تغذیه گیاه مؤثر باشد؛ مثلاً در فرآیند فعالیت یک آنزیم لازم باشد یا با اثر سمی یک عنصر دیگر مقابله کند.

از بین 17 عنصر ضروری در تغذیه گیاه فقط سه عنصر کربن، هیدروژن و اکسیژن اسکلت کلی گیاه را تشکیل می‌دهند که منبع تأمین آنها آب H₂O و گاز CO₂ می‌‍باشد. 14 عنصر بعدی بر اساس مقدار نیاز گیاه، به عناصر پر مصرف و کم مصرف یا به عبارت دیگر به عناصر ماکرو و میکرو تقسیم بندی می‌شوند.

جهت مشاهده  انواع کودهای باکیفیت با قیمت‌های تضمینی اینجا کلیک نمایید.

عناصر ماکرو عناصری هستند که به مقدار زیادی مورد نیاز گیاه بوده و شامل 6 عنصر ازت (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg) و گوگرد (S) می‌باشند و مجموعاً 100 تا 400 کیلوگرم در هکتار توسط گیاه در یک فصل رویشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما عناصر میکرو (کم مصرف) به مقدار کم مورد نیاز گیاه بوده و شامل 9 عنصر آهن (F)، روی (Zn)، منگنز (Mn)، مس (Cu)، مولیبدن (Mb)، بر (B)، نیکل (Ni)، کلر (Cl) و کبالت (Co) می‌باشند و مجموعاً 2 تا 4 کیلوگرم در هکتار توسط گیاه در یک فصل رویشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پس مبنای تقسیم بندی عناصر به عناصر پر مصرف و عناصر کم مصرف بسته به اهمیت آنها نیست، بلکه آنچه مهم است مقدار برداشت آنها توسط گیاه می‌باشد. عناصر پر مصرف به مقدار زیاد و عناصر کم مصرف به مقدار کم توسط گیاه مصرف می‌شوند. البته دسته بندی‌های دیگری نیز وجود دارد که یادآوری آنها خالی از لطف نیست. مثلاً عناصر مفید، عناصری هستند که برای گیاه ضروری نیستند، ولی نقش محرک برای رشد و نمو گیاه دارند و شامل عنصر سدیم (Na) ، آلومینیوم (Al) ، سلیسیم (Si)،  کبالت (Co) و وانادیم (V) می‌باشند. به طور مثال سدیم برای تیره اسفناج و کبالت برای تیره حبوبات مفید هستند. عناصر غیر ضروری و غیر مفید دسته بعدی عناصر هستند و بدلیل وجود در محیط رشد توسط گیاه جذب می‌شوند، اما تاکنون نقش ضروری و نقش مفیدی برایشان شناخته نشده است. عناصر سمی دسته بعدی هستند، که اگر در محیط رشد وجود داشته باشند و توسط گیاه جذب شوند و غلظتشان از یک مقدار مشخص افزایش پیدا کند، گیاه را دچار مسمومیت می‌کنند. عناصری مثل سرب (Pb) ، کادمیوم (Cd) ، نیکل (Ni) ، آرسنیک (As) ، سلنیوم (Se) و جیوه (Hg) به عنوان عناصر سمی معرفی شده‌اند. البته ایجاد مسمومیت این دسته از عناصر برای گونه‌های گیاهی مختلف، متفاوت است و بین خود آنها نیز سمیت‌ها فرق می‌کند. برخی از آنها مثل سرب (Pb) ، جیوه (Hg) و کادمیوم (Cd) مسمومیت زیاد و بعضی دیگر ایجاد مسمومیت کمتری می‌کنند. عناصر سمی از جنبه مسائل زیست محیطی مورد توجه هستند.

وظایف عناصر غذایی

کلسیم

کلسیم نقش مهمی در تشکیل دیواره غشای سلولی و انعطاف پذیری آن دارد. همچنین این عنصر بر تقسیم سلولی نرمال از طریق حفظ تمامیت سلول و نفوذپذیری غشا تأثیر دارد. کلسیم فعال کننده چندین سیستم آنزیمی، در سنتز پروتئین و انتقال کربوهیدرات است. کلسیم با آنیون‌هایی شامل اسیدهای آلی، سولفات‌ها و فسفات‌ها ترکیب می‌شود. این عنصر به عنوان عامل سمیت زدا، از طریق خنثی کردن اسیدهای آلی در گیاهان فعالیت می‌کند. همچنین کلسیم برای تشکیل دانه در بادام زمینی ضروری است.

فسفر

فسفر در فرآیندهای تنفس و فتوسنتز مهمترین نقش را در زمینه ذخیره انرژی و انتقال آدنوزین تری فسفات و آدنوزین دی فسفات و همچنین دی و تری فسفوپریدین نوکلئوتید ایفا می‌کند. فسفر بخشی از ساختمان RNA و DNA می‌باشد که ترکیبات اصلی در وراثت ژنتیکی می‌باشند. دانه‌ها بالاترین غلظت فسفر را در گیاهان عالی دارند و فسفر به مقادیر زیاد در سلول‌های جوان مانند شاخه‌ها و نوک ریشه که متابولیسم بالا بوده و تقسیم سلولی سریع است، مورد نیاز می‌باشد. همچنین فسفر در تکامل میوه و ریشه، تشکیل گل و دانه مؤثر است. فسفر انتشار بیماری را در برخی گیاهان کاهش داده و کیفیت محصول را بهبود می‌بخشد.

نیتروژن

ازت به صورت بیولوژیکی با کربن، هیدروژن، اکسیژن و گوگرد ترکیب شده و آمینو اسیدها را که پایه تولید پروتئین هستند، تولید می‌نمایند. آمینو اسیدها برای تشکیل پروتوپلاسم مورد مصرف قرار گرفته و بنابراین برای رشد و تکامل گیاه ضروری است. از آنجا که تمام آنزیم‌های گیاهی از پروتئین ساخته شده‌اند، ازت برای تمامی واکنش‌های آنزیمی درون گیاه ضروری است. همچنین ازت بخش اعظم مولکول کلروفیل را به خود اختصاص داده و از این‌ ­رو برای فتوسنتز ضروری است. ازت ترکیبی ضروری برای چندین ویتامین است و کیفیت و کمیت  وزن خشک در سبزیجات برگی و پروتئین را در محصولات دانه‌ای بهبود می‌بخشد.

پتاسیم

برخلاف ازت و فسفر، پتاسیم در تشکیل ترکیبات حیاتی هیچ نقشی ندارد، اما حضور آن برای رشد گیاه ضروری است. پتاسیم فعال کننده آنزیمی است که متابولیسم را توسعه می‌دهد. پتاسیم در تنظیم میزان مصرف آب توسط گیاه از طریق باز و بسته شدن روزنه‌های برگ نقش دارد. در فرآیند فتوسنتز،  پتاسیم نقش ثابت نگه داشتن تعادل بار الکتریکی را در مکان تولید ATP دارد. همچنین پتاسیم موجب بهبود انتقال قندها برای رشد گیاه یا ذخیره آن در میوه یا ریشه می‌گردد. به دلیل نقش پتاسیم در تولید ATP این عنصر در سنتز پروتئین نیز حضور دارد. همچنین پتاسیم در بهبود مقاومت به بیماری‌ها در گیاه، بهبود اندازه غلات و بذر و کیفیت میوه و سبزیجات نقش مؤثری دارد.

کلر

این عنصر در فرآیند فتوسنتز و در مرحله تکامل اکسیژن ضروری است. کلر فشار اسمزی سلول و میزان آب بافت‌های گیاه را افزایش می‌دهد. کلر در بسیاری از باکتری‌ها و قارچ‌ها یافت شده است و این عنصر می‌تواند شدت بیماری‌های قارچی خاص مانند بیماری پاخوره گندم را کاهش دهد.

مس

مس در برخی سیستم‌های آنزیمی گیاه مؤثر است و در بخشی از کلروپلاست پروتئین پلاستوسیانین که بخشی از زنجیره انتقال الکترونی را تشکیل می‌دهد دخیل است. همچنین مس در سنتز و یا پایداری کلروفیل و دیگر ترکیبات رنگی گیاه نقش دارد.

بور

بور در سنتز یکی از پایه‌های تشکیل RNA و انجام فعالیت‌های سلولی ضروری است و موجب بهبود رشد ریشه گیاه می‌گردد. همچنین بور برای جوانه‌زنی و رشد لوله گرده لازم بوده و در سنتز لیگنین، فعالیت آنزیم‌های خاص، تشکیل دیواره سلولی و انتقال قند دخالت می‌کند.

گوگرد

گوگرد در تشکیل پروتئین‌های گیاهی ضروری است؛ زیرا ترکیب سازنده برخی اسید آمینه‌های خاص است. همچنین در متابولیسم ویتامین‌های بیوتین، تیامین و کو آنزیم A به شدت فعالیت دارد. گوگرد در تشکیل دانه، تشکیل کلروفیل، تشکیل گره در لگوم‌ها و تثبیت ساختمان پروتئین نیز مؤثر می‌باشد.

آهن

آهن هم در سیستم آنزیمی و هم در متابولیسم گیاه مورد نیاز است. این آنزیم‌ها شامل کاتالازها، پراکسیدازها، سیتوکروم اکسیدازها و سایر سیتوکروم‌ها می‌باشد.این عنصر بخشی از پروتئین فرودوکسین است و در احیای نیترات و سولفات مورد نیاز می‌باشد. آهن در سنتز و نگهداری کلروفیل در گیاهان ضروری است.

منگنز

منگنز در ابتدا به عنوان بخشی از سیستم آنزیمی گیاه فعالیت می‌کند و برخی فرآیندهای متابولیک را فعال می‌کند. منگنز در روند اکسید و احیا در فتوسنتز دخالت دارد. همچنین این عنصر در فتوسیستم، که در فتولیز شرکت دارد، ضروری است. منگنز باعث فعالسازی ایندول استیک اسید اکسیداز شده و سپس ایندول استیک اسید را در گیاهان اکسید می‌کند.

مولیبدن

مولیبدن ترکیبی ضروری در دو آنزیم ویژه در گیاهان است، نیترات رداکتاز و نیتروژناز می‌باشد که برای تثبیت طبیعی ازت مورد نیاز است. مولیبدن همچنین برای میکرو ارگانیسم‌های تثبیت کننده ازت در خاک ضروری است.

منیزیم

اصلی ترین نقش منیزیم به عنوان ترکیب سازنده مولکول کلروفیل است و به همین دلیل در فرآیند فتوسنتز نقش بسیار مهمی دارد. منیزیم در چندین واکنش آنزیمی که فرآیندهای فسفریلیشن را فعال می‌کنند، نقش کوفاکتور دارد. همچنین منیزیم به انتقال قند در گیاه کمک می‌کند.

روی

روی در سنتز تریپتوفان مورد نیاز است. در حقیقت برای تشکیل ایندول استیک اسید در گیاهان ضروری است. روی ترکیب ضروری از چند متالوآنزیم در گیاهان است، بنابراین برای واکنش‌های مختلف متعددی در متابولیسم گیاه ضروری است. آنزیم کربنیک ان هیدراز به صورت خاص با روی فعال می‌شود. همچنین روی در سنتز پروتئین و RNA مؤثر است.

فرم قابل جذب عناصر غذایی برای گیاه

جهت خرید انواع کودهای باکیفیت با قیمت‌های تضمینی اینجا کلیک نمایید.

علائم کمبود عناصر غذایی

کلسیم

کلسیم در گیاه متحرک نبوده و درون گیاه منتقل نمی‌شود. بنابراین علائم ابتدا در برگ‌های جوان و نوک آنها ظاهر می‌شود. به طوری که نوک ریشه و برگ‌ها قهوه‌ای شده و می‌میرند. کمبود کلسیم اغلب در برگ‌ها مشاهده نمی‌شود؛ زیرا اثرات ثانویه اسیدیته بالا که معمولاً از کمبود کلسیم در خاک ایجاد می‌شود رشد گیاه را محدود کرده و مانع بروز علائم کمبود کلسیم می‌گردد. بدون کلسیم کافی ممکن است حاشیه برگ‌های جوان به هم بچسبد. در این حالت در توسعه برگ اختلال ایجاد شده و برگ پاره می‌شود. همچنین ممکن است باعث ضعیف شدن ساختار ساقه گردد. در برخی گیاهان، برگ‌های جوان ممکن است حالت مچاله و فنجانی پیدا کرده و جوانه میانی از بین برود. در برخی محصولات نیز موجب ریزش جوانه‌ها و شکوفه‌ها می‌گردد.

فسفر

به دلیل آنکه فسفر به میزان زیاد در طول مراحل ابتدایی تقسیم سلولی برای گیاه نیاز است، علایم کمبود آن در ابتدا به صورت رشد کند، ضعیف و حتی توقف رشد ظاهر می‌شود. فسفر در گیاهان نسبتاً متحرک است و می‌تواند به نقاط جوان منتقل شود. علایم کمبود فسفر به صورت رنگ تیره تا سبز آبی در برگ‌های قدیمی در برخی گیاهان مشاهده می‌شود. همچنین در شرایط کمبود شدید، برگ‌ها و ساقه‌ها بنفش می‌شوند. کمبود فسفر در گیاهان می‌تواند منجر به تأخیر در بلوغ، تکامل و تشکیل دانه‌های ضعیف گردد.

نیتروژن

در کمبود این عنصر به دلیل کاهش تقسیم سلولی ممکن است رشد متوقف شود. رنگ سبز روشن تا زرد روشن ابتدا در برگ‌های قدیمی و معمولاً از نوک برگ ظاهر و آغاز می‌شود. بسته به شدت کمبود، کلروز می‌تواند منجر به مرگ گیاه و یا ریزش برگ‌های قدیمی گردد که دلیل آن انتقال ازت از بافت‌های قدیمی به بافت‌های جوان‌تر می‌باشد. کمبود ازت موجب کاهش میزان پروتئین دانه و بخش‌های علفی گیاه می‌گردد. در موارد شدید، گلدهی به شدت کاهش می‌یابد. همچنین کمبود ازت در برخی محصولات موجب رسیدگی زودرس می‌گردد که منجر به کاهش کیفیت و عملکرد محصول می‌شود.

پتاسیم

شایع‌ترین نشانه کلروز در طول حاشیه برگ است. از آنجا که پتاسیم در گیاه بسیار متحرک است، این علایم ابتدا در برگ‌های قدیمی مشاهده می‌شود. همچنین به دلیل اینکه پتاسیم در فتوسنتز و سنتز پروتئین مورد نیاز است، گیاهان مواجه با کمبود پتاسیم  رشدشان کم یا متوقف می‌شود. کمبود این عنصر باعث کاهش اندازه دانه و میوه و میزان تولید می‌شود.

کلر

کمبود کلر به ندرت اتفاق می افتد؛ زیرا کلر در اتمسفر و آب باران وجود دارد اما کلروز و سوختگی برگ‌های جوان و پژمردگی گیاه می‌تواند از نشانه‌های کمبود کلر نیز باشد.

مس

کاهش رشد، تخریب برگ‌های جوان­‌تر و احتمالاً نکروزه شدن مریستم راسی از علائم کمبود مس است. در درختان، چندجوانه‌ای در نقاط رشد اتفاق افتاده و در نتیجه ظاهری شلوغ برای درخت ایجاد می‌کند. برگ‌های جوان سفید شده و در نهایت مرگ و از بین رفتن سرشاخه‌ها اتفاق می‌افتد. در چمن‌های علفی، نوک برگ‌های جوان و نقاط رشد در ابتدا مورد تأثیر قرار گرفته و دچار کلروز می‌گردد.

بور

به طور کلی کمبود بور باعث توقف رشد می‌گردد. علایم کمبود بور ابتدا در نقاط رشد و برگ‌های جوان‌تر مشاهده می‌شود. در برخی محصولات علایم کمبود بور بسته به محصول متفاوت است. مثلاً در بادام زمینی موجب توخالی شدن بادام، در غلات باعث ساقه کشیده و ترک خورده، در چغندر باعث تیرگی بافت، در پاپایا باعث تشکیل میوه بدشکل و توده‌ای، در گل میخک باعث بخش بخش شدن کاسه گل، در کلم چینی باعث شکافتن میانبرگ و قهوه‌ای شدن محصول و در کلم پیچ، گل کلم و بروکلی باعث توخالی شدن ساقه می‌شود.

گوگرد

در کمبود گوگرد برگ‌های جوان به طور یکنواخت زرد شده و رگبرگ‌ها کمرنگ می‌شوند. در برخی گیاهان (مانند مرکبات) برگ‌های قدیمی ابتدا علائم کمبود را نشان می‌دهند. اما هنوز علایم کمبود در اکثر گیاهان یافت نشده است. نرخ رشد گیاه در کمبود بر کاهش یافته و تأخیر در بلوغ اتفاق می‌افتد. همچنین ساقه گیاه سخت، نازک و چوبی می‌شود. دقت کنید که علایم کمبود گوگرد ممکن است شبیه کمبود ازت باشد و غالباً در خاک‌های شنی که از نظر مواد آلی کمبود دارند و میزان بارندگی متوسط تا سنگین دریافت می‌کنند، مشاهده می‌شود.

آهن

در اثر کمبود آهن ممکن است کلروز بین رگبرگی در برگ‌های جوان به وجود بیاید. ممکن است جوان‌ترین برگ‌ها سفید شوند؛ زیرا آهن مشابه منیزیم در تولید کلروفیل دخالت دارد. اما غالباً کمبود آهن در خاک‌های قلیایی و یا بسیار آهکی مشاهده می‌شود.

منگنز

علایم کمبود منگنز ابتدا به صورت کلروز در بافت‌های جوان ظاهر می‌شود. برخلاف علایم کلروز آهن، در دو لپه ای ها به صورت لکه‌های کوچک زرد رنگ مشاهده می‌شود. در تک ­لپه ­ای ­ها نقاط سبز خاکستری در پایه پایین‌تر برگ‌های جوان‌تر ظاهر می‌شود. در نهایت این نقاط ممکن است زرد رنگ تا زرد مایل به نارنجی شوند. در لگوم‌ها مناطق نکروزه ممکن است روی لپه‌ها توسعه پیدا کنند، علامت‌هایی که به نقاط مارش (لکه‌های خشن) معروفند.

مولیبدن

علایم کمبود مولیبدن مشابه کمبود ازت است؛ زیرا وظایف مولیبدن در گیاه جذب ازت است. برگ‌های قدیمی و میانی کلروزه می‌شوند و حاشیه برگ‌ها به سمت داخل لوله می‌شود. برخلاف کمبود ازت، نقاط نکروزه در حاشیه برگ‌ها به دلیل تجمع نیترات ظاهر می‌شوند. گیاهان مواجه با کمبود مولیبدن از رشد باز می‌ایستند و ممکن است تشکیل گل محدود شود. کمبود مولیبدن همچنین ممکن است در لگوم‌ها با تثبیت نیتروژن متداول باشد.

منیزیم

به دلیل آنکه منیزیم در گیاه عنصری متحرک است و بخشی از کلروفیل می‌باشد، علایم کمبود در ابتدا به صورت کلروز بین رگبرگی در برگ‌های قدیمی مشاهده می‌شود. بافت برگ بین رگبرگ‌ها ممکن است زرد، قهوه‌ای یا قرمز شود در حالیکه رگبرگ‌ها سبز باقی می‌مانند. برگ‌های ذرت، کمبود را به صورت طرح زرد راه راه با رگبرگ‌های سبز نشان می‌دهند، درحالی که محصولاتی نظیر سیب زمینی، گوجه فرنگی، سویا و کلم رنگ زرد-نارنجی با رگبرگ‌های سبز نشان می‌دهد. در کمبودهای شدید علایم ممکن است به برگ‌های جوان نیز سرایت کرده و باعث ریزش برگ‌های نابالغ شود. این علایم غالباً در خاک‌های اسیدی و خاک‌هایی که مقادیر زیادی کود پتاسیم یا کلسیم دریافت کرده‌اند، مشاهده می‌شود.

روی

مشابه کمبود آهن، در کمبود روی کلروز بین رگبرگی در برگ‌های جوان‌تر اتفاق می‌افتد. کمبود روی بسیار مشخص است و به صورت نواری در بخش پایه برگ ظاهر می‌شود در صورتی که کمبود آهن موجب کلروز بین رگبرگی در کل طول برگ می‌شود. در محصولات سبزیجات، تغییر رنگ ابتدا در برگ‌های جوان‌­تر مشاهده می‌شود. برگ‌های جوان معمولاً به صورت غیر عادی کوچک، مجتمع و کلروز می‌باشند. در مرکبات، کلروز بین رگبرگی نامنظم با برگ‌های کوچک، نقطه نقطه و مجتمع اتفاق می‌افتد. تشکیل میوه به طور معناداری کاهش می‌یابد. در لگوم‌ها توقف رشد با ظهور کلروز بین رگبرگی در برگ‌های پایین‌تر و قدیمی‌تر مشاهده می‌شود. نقاط کلروز شده دچار مرگ بافتی می‌شوند.

دلایل کمبود

کلسیم

گاهاً به دلیل خشکی آب و هوا و بروز تنش خشکی، گیاه در جذب کلسیم دچار مشکل می‌شود. همچنین عواملی چون نداشتن تعرق، رشد ناگهانی میوه و سردی هوا مانع جذب کلسیم کافی توسط میوه و ریشه گیاه می‌شود.

فسفر

آهکی بودن خاک‌ها و تشکیل فسفات کلسیم نامحلول، کمبود مواد آلی خاک، سردی هوا، آسیب ریشه و ناکارآمدی ریشه در جذب و تحرک کم فسفر در خاک از دلایل کمبود فسفر در گیاهان است.

نیتروژن

دلایلی مانند فقر مواد آلی، آبشویی ازت به فرم نیترات، تصعید ازت به فرم NO₂،  NO و N₂، برداشت ازت توسط محصول قبلی و شرایط خاک از نظر اسیدی بودن و بافت خاک در کمبود نیتروژن مؤثر می‌باشند.

پتاسیم

درصد بالای رس در خاک، عدم تهویه مناسب، آبشویی زیاد به ویژه در خاک‌های شنی، مصرف بی رویه کود و بر هم خوردن تعادل عناصر غذایی، کشت محصولات پرنیاز قبلی، درصد بالای مواد آلی در خاک از دلایل کمبود این عنصر در خاک است.

مس

عواملی از جمله درصد بالای مواد آلی در خاک، قلیایی بودن خاک، شنی بودن خاک، مصرف بیش از حد ازت، درصد بالای آهک در خاک و مصرف نامتعادل کاتیون‌ها در کمبود مس مؤثر هستند.

بور

عوامل مؤثر در کمبود بور شامل شنی بودن خاک، قلیایی بودن خاک، کمبود مواد آلی خاک، غلظت بالای نیتروژن، غلظت بالای کلسیم، هوای سرد و دوره‌های خشکی می‌باشد.

گوگرد

کمبود مواد آلی، درجه حرارت پایین و یا بالا (خارج از دامنه 23-30 درجه سانتی گراد)، پایین بودن جمعیت میکروارگانیسم‌های خاک به ویژه باکتری‌های تیوباسیلوس، رطوبت بالا و تهویه ضعیف، بالا بودن نسبت C/S مواد آلی خاک (بیشتر از 400)، PH قلیایی و آهکی بودن خاک از جمله دلایل کمبود گوگرد در خاک است.

آهن

آهک بالای خاک، بی‌کربنات موجود در آب آبیاری و محلول خاک،  PH قلیایی، آبیاری سنگین، فشردگی خاک و کاهش تهویه، غلظت بالای روی، مس و منگنز موجب کمبود آهن در خاک می‌شوند.

منگنز

درصد بالای مواد آلی و آهک درخاک، قلیایی بودن خاک، شنی بودن بافت خاک، دوره سرما و تغذیه نامتعادل عناصر غذایی به ویژه کاتیون‌ها عوامل اصلی کمبود آهن در خاک هستند.

مولیبدن

دلایلی از جمله خاک‌های اسیدی، PH پایین و کمبود میزان مواد آلی خاک باعث کمبود مولیبدن می‌شوند.

منیزیم

شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک، بارندگی زیاد، سمیت آلومینیوم، استرس گرما، خشکی خاک و سطح بالای کاتیون‌های رقیب (K،Ca،NH₄،Na) و تغذیه طولانی و نامتعادل با NPK در کمبود منیزیم تأثیر قابل توجهی دارند.

روی

درصد بالای مواد آلی در خاک، PH قلیایی، غلظت بالای فسفر در خاک، رطوبت بالای خاک و مصرف نامتعادل سایر عناصر غذایی به ویژه کاتیون‌ها موجب کمبود روی در خاک می‌شوند.

روش درمان

کلسیم

بهترین روش‌ها جهت جلوگیری از این معضل، تغذیه متعادل گیاه و محلول‌پاشی کودهای حاوی کلسیم از مرحله فندقی شدن میوه تا قبل از برداشت است.

فسفر

استفاده از ترکیبات آلی و کودهایی با بنیان اسیدی و همچنین تأمین فسفر مورد نیاز گیاه از طریق محلول‌پاشی ترکیبات حاوی فسفر در دمای پایین در تأمین فسفر و پیشگیری از بروز کمبود آن مؤثر است.

نیتروژن

از جمله راهکارها جهت رفع این کمبود استفاده از ترکیبات آلی به صورت پیش کشت و در حین کشت، مصرف چند مرحله‌ای کودهای ازته متناسب با رشد گیاه، عدم اعمال آبیاری سنگین بعد از مصرف کودهای ازته، عدم مصرف سطحی کودهای ازته و قرار گرفتن آن در معرض نور، استفاده از ترکیبات حاوی منیزیم و مولیبدن به دلیل داشتن اثر هم‌افزایی بر قابلیت جذب ازت برای گیاه است.

پتاسیم

استفاده از ترکیبات آلی به منظور بهبود ساختمان خاک و به دنبال آن بهبود تهویه و توسعه ریشه، استفاده از کودهای پتاسیم به ویژه در مرحله تشکیل میوه یا دانه و در محصولات پر نیاز به پتاسیم و مصرف متعادل کودهای NPK به منظور حفظ تعادل و رفع تمامی نیازهای گیاه جهت برطرف نمودن این مشکل توصیه می‌شود.

مس

کمبود مس را می‌توان از طریق محلول‌پاشی در خاک‌های قلیایی و آهکی، تغذیه متعادل گیاه و انتخاب روش مناسب مصرف با توجه به شرایط خاک و گیاه برطرف نمود.

بور

تغذیه متعادل عناصر غذایی برای گیاه، مصرف ترکیبات آلی در طول رشد و استفاده از کودهای حاوی بور کمبود این عنصر را برطرف می‌نماید.

گوگرد

افزودن مواد آلی به خاک، اجتناب از آبیاری سنگین، اجرای تناوب خشک و مرطوب به منظور تخریب مواد آلی خاک، استفاده از ترکیبات حاوی گوگرد می‌تواند درحل این مشکل کارساز باشد.

آهن

استفاده از کودهای اسیدی همراه آب آبیاری، استفاده از کلات آهن EDDHA در خاک، محلول‌پاشی کودهای آهن EDTA، بهبود تهویه خاک و مصرف متعادل عناصر غذایی نیاز به آهن را تأمین می‌کنند.

منگنز

عواملی مانند محلول‌پاشی ترکیبات حاوی منگنز در خاک‌های قلیایی و آهکی، تغذیه متعادل گیاه، استفاده از کودهای آلی و استفاده از ترکیبات کاهنده PH همراه آبیاری می‌تواند کمبود منگنز را رفع نمایند.

مولیبدن

استفاده از ترکیبات آلی، مصرف کودهای ازته و ترکیبات حاوی مس و مصرف کودهای حاوی مولیبدن در تأمین مولیبدن مؤثر است.

منیزیم

مصرف کودهای منیزیم از مراحل ابتدایی رشد، تغذیه متعادل  گیاه و تنظیم دور مناسب آبیاری نیاز به منیزیم را تأمین می‌کنند.

روی

مصرف بهینه فسفر مطابق با نیاز گیاه، محلول‌پاشی کودهای حاوی روی، محلول‌پاشی ترکیبات حاوی روی و اسید آمینه و بور در درختان میوه در دو مرحله بعد از برداشت محصول و تورم جوانه‌ها و کاهش  PH آب آبیاری کمبود روی را برطرف می‌کنند.

جهت دریافت مشاوره رایگان و بیشتر می‌توانید با متخصصین ما در سناپالیز تماس بگیرید. (04133372034)