انواع روش های آبیاری گوجه فرنگی

گوجه ­فرنگی مانند سیب زمینی و پیاز جزء محصولات استراتژیک در بخش کشاورزی است و مساله آبیاری آن هم یکی از مهمترین دغدغه‌های کشاورزان محسوب می‌شود؛ زیرا نه تنها می‌توان با مدیریت صحیح آبیاری، تولید متوسط را افزایش داد بلکه از ضرر و زیان‌های احتمالی هم جلوگیری کرد. در این مقاله با اصول آبیاری صحیح گوجه فرنگی و انواع آن آشنا می­شویم.

مطالعات علمی گسترده‌­ای در زمینه سیستم­‌های آبیاری کاشت گوجه فرنگی انجام گرفته است که نتایج آن نشان دهنده تاثیر نزدیک به 80 درصدی استفاده از برنامه ریزی آبیاری بر افزایش میزان تولید محصول می­باشد. برای داشتن یک برنامه آبیاری مناسب گوجه فرنگی بایستی در خصوص روش‌های ممکن آبیاری از قبیل روش آبیاری تحت فشار، آبیاری قطره­‌ای، آبیاری بارانی و نیز نیاز آبی، شرایط آب و هوایی منطقه، خاک و… اطلاعات کافی داشت.

علاوه بر موارد بالا از اصلی­ترین عوامل در انتخاب بهترین روش آبیاری گوجه فرنگی می توان به نوع آب در دسترس و میزان آن، نیروی کار در دسترس، میزان هزینه و بودجه و اندازه و شکل زمین کشاورزی اشاره کرد.

در آبیاری گوجه فرنگی باید دقت زیادی به خرج داد؛ زیرا کم و یا زیاد شدن دفعات آبیاری و نامرتب بودن آن مخصوصا در اواخر دوره رشد گیاه و موقع رسیدن میوه باعث بروز پاره ای از بیماری های فیزیولژیکی می شود. در این بخش به معرفی روش­های مختلف آبیاری گوجه فرنگی می­پردازیم. به طور کلی روش­های آبیاری گوجه فرنگی را می­توان به دو دسته آبیاری سنتی و نوین تقسیم نمود.

آنچه که در آبیاری محصولات کشاورزی به ویژه گوجه فرنگی حائز اهمیت است، این است که آبیاری بیش از اندازه برای گیاه مضر است. آبیاری بیشتر از نیاز گیاه موجب غرقابی شدن زمین و متراکم­ تر شدن خاک شده و از رسیدن هوا به ریشه جلوگیری می­کند. در نتیجه ریشه می­پوسد و از بین می­رود. بنابراین آبیاری باید متعادل (نه زیاد و نه کم ) انجام گیرد. درعمل پس از کاشت نشای گوجه فرنگی در محل اصلی باید فورا مزرعه را آبیاری کرد و اگر این امر مقدور نباشد باید در حین انجام عمل کاشت نشا با وسائل دستی از قبیل آبپاش پای هر بوته مقدار کافی آب ریخت تا خشکی خاک موجب پژمردن بوته و کاهش رشد آن نشود. البته با وجود این آبیاری اولیه حداکثر یکی دو روز پس از کاشت باید حتما مزرعه را به طور کامل آبیاری نمود. پس از آبیاری اول و قبل از پیدایش اولین خوشه گل نباید مزرعه گوجه فرنگی را زیاد آبیاری کرد؛ زیرا در اثر آبیاری فراوان و متعدد رشد بوته زیاده ازحد شده و یا میوه از بوته جدا شده و می ریزد. بهترین حالت آبیاری گوجه فرنگی این است که قبل از رسیدن میوه و برداشت اولین محصول آب کافی به مزرعه داده و بعد از آن مقدار آب و تعداد آبیاری را کم نمود. اگر زمین خیلی خشک شود و بعد از آن اقدام به آبیاری گردد یا باران فراوان ببارد گوجه فرنگی روی بوته ترک می خورد. 

• آبیاری را فقط هنگامی انجام دهید که نیاز است؛ زیرا آبیاری بیش از حد می‌تواند مضر باشد. در این حالت نه تنها شما آب را هدر می‌دهید، بلکه غرقابی شدن زمین باعث جلوگیری از رسیدن هوای مورد نیاز به ریشه می‌شود.
• توجه به این نکته حائز اهمیت است که آبیاری زمین می‌تواند منجر به خنک شدن زمین کشاورزی بین 2 تا 5 درجه سانتیگراد شود. این عمل به خصوص در حالتی که آب آبیاری خنک باشد بیشتر ملموس خواهد بود. این خنک شدن زمین شاید در تابستان عملی مفید تلقی شود، اما باید دقت کرد که در اوایل فصل و در حالتی که دمای خاک 15 درجه سانتیگراد و یا پایین‌تر باشد بایستی احتیاط کرد؛ زیرا خاک خنک و دمای پایین، رشد محصول را کند می‌سازد.
• بهترین زمان برای آبیاری گیاه گوجه‌فرنگی به جهت کاهش اثرات تبخیر و تعرق، اوایل صبح  می‌باشد. دقت کنید که آبیاری شبانه نمی‌تواند ایده خوبی برای آبیاری گوجه‌فرنگی باشد. آبیاری شبانه و شاخ و برگ مرطوب، ممکن است منجر به بروز برخی از بیماری‌ها در گیاه شوند. سعی کنید حدالامکان از آبیاری در میانه روز (ظهرها) اجتناب کنید تا تاثیرات تبخیر و تعرق نیز به حداقل رسد.

روش­­ های ساده ­ای برای تعیین میزان خشکی خاک و تقریب زمان آبیاری وجود دارد. از جمله اینکه:

• رنگ زمین خشک تا حدودی کم رنگ­تر از خاک مرطوب است. بنابراین اگر زمین خاکستری و بی روح باشد، زمان مرطوب شدن آن فرا رسیده است.
• به منظور بررسی رطوبت خاک در لایه­ های عمیق­تر، می­توانید از یک تکه چوب بند استفاده کنید (شبیه نحوه بررسی پخت کیک).
• استفاده از سیمی فلزی که انتهای آن مثل قلاب خم شده است برای این منظور بسیار مناسب است. طول سیم باید حدود 30 سانتی متر باشد. این سیم را در نزدیکی دیواره های گلدان یا نهال گوجه فرنگی فرو برده و با احتیاط به بیرون بکشید. اگر خاک به قلاب چسبیده باشد، به این معنی است که هنوز کاملا مرطوب است و نیازی به آبیاری نیست.
• روش دقیق دیگر حفر یک توده در عمق 10سانتی­متری زمین و تلاش برای ساختن توپ از آن است. در شرایط مطلوب خاک قالب­ریزی شده هنگام شکستن باید خرد شود، در غیر این صورت خاک بیش از حد غرقاب شده است و برنامه آبیاری گوجه فرنگی باید تنظیم شود.
• اگر گوجه فرنگی را درگلدان پرورش می­دهید، می توانید با وزن آن شرایط را مدیریت کنید. به هرحال وزن زمین خشک بسیارکمتر از خاک مرطوب است.
• با ضربه زدن به دیواره­ های گلدان گوجه فرنگی نیز می­توانید رطوبت خاک را از طریق صدای آن تعیین کنید. خاک خشک صدای بلندی می­دهد، در حالی که خاک مرطوب انعکاس کمتری دارد.